พระปิยะมหาราช กับ การปรับปรุงกิจการทหารเรือ

การปรับปรุงกิจการทหารเรือ ภายหลัง จากที่พระบาทสมเด็จพระจุลจอม เกล้าเจ้าอยู่หัวเสด็จ กลับจากประพาส ต่างประเทศแล้ว ทรงมี พระราชดำริจะปรับปรุงการปกครองบ้านเมือง การทหาร และกิจการอื่น ๆ ของประเทศไทย ให้ทัดเทียม อารยประเทศ สำหรักิจการทางด้านทหารเรือนั้น ก็ได้มี การปรับปรุง เช่นกัน มีการจัดซื้ออาวุธยุทโธปกรณ์แบบใหม่ ๆ มาใช้ ซึ่งอาวุธยุทโธปกรณ์ต่าง ๆ เหล่านั้นเก็บรักษาไว้ที่กรมแสง (คือ กรมสรรพาวุธทหารเรือในปัจจุบัน) และ ทรงพระกรุณา โปรดเกล้าฯ ให้ พระองค์เจ้า สายสนิทวงศ์ เป็นผู้บังคับการกรมแสง กรมแสง จึงได้จัดทหาร ส่วนหนึ่งมาฝึก ใช้อาวุธชนิดนี้ แก๊ทลิ่ง เข้ามาและจัดเป็นอาวุธของกรมแสง กรมแสง จึงได้จัดการ ส่วนหนึ่ง มาฝึกใช้อาวุธชนิดนี้ ต่อมากองทหารส่วนนี้ ได้ถูกจัดเป็น กรมใหม่ อีกกรมหนึ่งเรียกว่า กรมทหารแคตลิงกัน แต่อย่างไรก็ตาม กรมแสงในสมัยนั้น ยังมิได้มีลักษณะทหารเรือมาก่อน จนกระทั่งในปี พ.ศ.๒๔๒๑ ทางราชการ ได้สั่งซื้อ เรือเวสาตรี เข้ามาเป็นเรือพระ-ที่นั่งจึงโปรดเกล้าฯให้หลวงชลยุทธโยธินทร์ (Andre du Plesis de Richelieu) ซึ่งดำรงตำแหน่งปลัดกรมแสง เป็นผู้บังคับการเรือ พระที่นั่งเวสาตรีอีก ตำแหน่งหนึ่ง ทหารที่ลงประจำเรือ พระที่นั่งเวสาตรี ก็เป็นทหารของกรมแสงทั้งหมด หลวงชลยุทธโยธินทร์ จึงรับหน้าที่ ฝึกทหาร กรมแสงทั้งฝ่ายบกและฝ่ายเรือ ต่อมาได้ โปรดเกล้าฯ ให้พระองค์เจ้า สายสนิทวงศ์จัดตั้ง กองทหาร ตามชายทะเลฝั่ง ตะวันออก เพื่อป้องกันรักษาหัวเมืองชายทะเล และ เพื่อปราบปราม โจรสลัด ที่มีชุกชุม อยู่ในสมัยนั้น กับให้พระองค์เจ้าสายสนิทวงศ์ปกครองดูและทหาร ประจำป้อมทางปากน้ำเจ้าพระยา ซึ่งภายหลัง ได้โอนมาเป็นของทหารเรืออีกด้วย ดังนั้นก่อนที่จะจัด ตั้งกรมทหารเรือ พระองค์เจ้า สายสนิทวงศ์ ซึ่งเป็นผู้บังคับ การกรมแสงได้รับภาระหน้าที่หลายอย่าง และมี ทหารหลายหน่วยอยู่ในบังคับบัญชา เช่น เรือพระที่นั่งเวสาตรี และเรือพระที่นั่งลำอื่น ๆ กรมทหารแคตลิงกัน ป้องทางปากน้ำเจ้าพระยา และ กองทหารเรือ ชายทะเล ในทาง ปฏิบัติ พระองค์เจ้า สายสนิทวงศ์ขึ้นกับสมุหพระกลาโหม และฟังพระกระแส รับสั่ง จากพระบาท สมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ใน ปี พ.ศ.๒๔๒๘ กรมพระราชวังบวรวิชัยชาญ (วังหน้า) เสด็จทิวงคต พระบาทสมเด็จ พระจุลจอมเกล้า เจ้าอยู่หัว โปรดเกล้าฯ ให้เลิกการมีประเพณีวังหน้า และทรงสถาปนาสมเด็จ พระเจ้าลูกยาเธอ เจ้าฟ้ามหา วชิรุณหิศ เป็นสมเด็จพระบรมโอรสาธิราช สยามมกุฎราชกุมาร ทหาร ของวังหน้า ทั้งทางบกและ ทางเรือ ถูกยุบไป โดยโอนเรือ ในความปกครอง ของวังหน้าไปขึ้นอยู่ใน สังกัดของกรมเรือ พระที่นั่งเวสาตรี และ กรมอรสุมพล ทหารเรือ วังหน้าที่ชำนาญการทะเลอยู่แล้วให้ โอนไปอยู่ในสังกัดกรมแสง ซึ่งเป็นกรม ที่ตั้งขึ้นมาใหม่ การจัดการทหารในปี พ.ศ.๒๔๒๘ นี้ เฉพาะส่วนที่เกี่ยวข้องกับ ทหารเรือได้แบ่งออก เป็นเพียง ๒ กรม คือ ๑. กรมเรือพระที่นั่ง มีนายพลเรือโท พระองค์เจ้าสายสนิทวงศ์ เป็นผู้บังคับการ และ พระองค์เจ้าขจร จรัสวงศ์ เป็นรองผู้บังคับการ ทหารที่มาประจำกรมนี้ ได้โอนมาจาก กรมทหารแคตลิงกัน ในกรมแสงเดิม รวมทั้งกองทหารมะริ ในกรมแสงก็ได้โอนมาขึ้น ในบังคับบัญชากรมนี้ด้วย เรือในสังกัดกรมนี้มีอยู่ด้วยกัน ๙ ลำ คือ เรือพระที่นั่งเวสาตรี เรืออรรคราชวรเดช เรือนฤเบนทร์บุตรี และเรือมณีเมขลา ๒. กรมอรสุมพล มีพระยาประภากรวงศ์ (ชาย บุนนาค) เป็นผู้บังคับบัญชา มีตำแหน่ง เป็นจางวาง กรมอรสุมพล ปกครองบังคับบัญชาบรรดาเรือซึ่งส่วนใหญ่เป็นเรือรบ และคงม ีกรมอาสามอญ (ทหารมะรีนเดิม) และกรมอาสาจามรวมอยู่ด้วย เรือในสังกัดกรมอรสุมพลมี ๘ ลำ ด้วยกัน คือ เรือมูรธาวสิตสวัสดิ์ เรือยงยศ อโยชฌิยา เรือพิทยัมรณยุทธ เรือสยามมกุฎไชยสิทธิ์ เรือสยามมูปรัสดัมภ์ เรือหาญหักศัตรู เรือต่อสู้ไพรินทร์ และ เรืออะพอลโล